Geschreven op 14 november 2016 – Door Kristel de Groot
De Sociale Investerings Maatschappij. Daarmee willen we een geheel nieuwe aanpak introduceren voor mensen die nu buiten het reguliere systeem vallen. We gaan daarbij niet uit van wat ‘het systeem’ hen te bieden heeft (want dat blijkt niet in elk geval aan te slaan), maar vanuit wat deze jongeren zelf drijft en motiveert. De eerste pilot binnen gemeente Eindhoven geeft hoopvolle resultaten.
Elke gemeente heeft te maken met mensen waar ze maar geen grip op lijken te krijgen. Mensen die aankloppen voor steun, zorg, hulp, een kans. Maar bij welk loket moeten ze precies zijn, voor welk deelprobleem? Ook zijn er mensen die júist niet aankloppen, waar het van kwaad tot erger wordt, totdat het escaleert. Het zijn deze mensen die binnen het reguliere systeem niet voldoende gezien en gehoord worden.
We zien dat vooral bij jongeren in de leeftijd tussen ongeveer 16 en 27 jaar, en 55+-ers. Ze staan voor ons met vragen waar eigenlijk geen label op past. En als je goed doordenkt, komt dat door de manier van kijken die in elke Nederlandse gemeente gemeengoed is: we hebben een hele gereedschapskist met instrumenten. En zodra iemand zich meldt, duiken we in die gereedschapskist. Er is altijd wel iets waarmee we het kunnen fixen, want het instrumentarium is groot. Zou je zeggen. Toch is goed te verklaren waarom we het zelfs daarmee niet redden.
Juist omdat gemeenten zo’n indrukwekkend systeem hebben opgebouwd, komt onvoldoende de gedachte op om de manier van kijken 180 graden om te draaien: kijken vanuit de complete jongere of oudere die daar voor je staat. Dat is iemand die zichzelf niet als label x of probleem y ziet. Het is een compleet en meerdimensionaal mens die mogelijkheden, dromen en talenten heeft.
Sociale Investerings Maatschappij
Die manier van kijken is voor ons de basis van de Initiate-challenge Sociale Investerings Maatschappij. ‘Ons’, dat is Jeroen Hoenderkamp van Gemeente Eindhoven, Nancy van Loon en Shaun Figaroa van Dynamo Jeugdwerk en ik, vanuit Luckt. We werken nu enige tijd aan een geheel nieuw concept waarmee we die ‘ongrijpbaren’ weer bij de samenleving kunnen halen. We hebben ervoor gekozen om eerst aan de slag te gaan met jongeren, om op kleine schaal tot een proof of concept te komen. En de eerste resultaten zijn boven verwachting hoopgevend en inspirerend! In de kern draait de Sociale Investerings Maatschappij om het duidelijk krijgen van de doelen, dromen en wensen van degene die we willen ondersteunen. Vervolgens gaan we die doelen, dromen en wensen uitwerken in een pitch. De jongere probeert via die pitch op eigen benen te komen. Dat kan omdat een werkgever of woningbouwcorporatie als sociale investeerder aanhaakt, of omdat iemand in daadwerkelijk in deze jongere investeert. Dat is het basisidee. Maar werkt het?
Ja
Om te beginnen hebben de jongeren die wij voor dit concept benaderden – zoals eigenlijk iedereen die geholpen wil worden – niet eens van die onwezenlijke doelen, dromen of wensen. Een baan, een huis, een normaal leven. Huisje, boompje, beestje. Dat zijn geen irreële gedachten. Dat zijn ze in eerste instantie wèl voor de jongeren met wie wij aan de slag zijn gegaan. De enige die ik hier bij naam mag noemen is Shaun Figaroa, een ervaringsdeskundige en onderdeel van het team. Hij is 21 en zeer talentvol, maar was vroeger een typisch probleemgeval. De middelbare school niet afgemaakt. Een sociale omgeving waarin van alles mis ging. Maar hij heeft, lang voordat we met SIM gestart waren, zich uit de nesten gewerkt. Niet met hulp van de gemeente, hulpverleners bereikten hem letterlijk of figuurlijk niet. Hij is opgekrabbeld door de hulp van mensen die hem zagen als een jongen met talent. Hij zegt letterlijk: ‘Ik heb heel veel geleerd, maar niet op de reguliere manier’. Je zou kunnen zeggen: Shaun is een schoolvoorbeeld van hoe het zonder onderwijs kan.
Shaun is in deze challenge mijn inspiratiebron omdat we als het ware zoeken naar een reguliere manier om niet-reguliere mensen te helpen. Na het schrijven ons projectplan hebben we drie jongeren geselecteerd. Eén van hen zat in een forensische kliniek toen we startten. Een ander is een jonge moeder met twee kleuters, een groot psychisch trauma en een torenhoge schuld. De derde is een jongen die samen met zijn vriendin een kledingmerk wil opzetten, vanuit een niet al te stevige positie in het leven.
Compleet mens
Samen hebben we voor deze jongeren een zogeheten Plan de Champagne gemaakt. Heel kenmerkend voor de potentie van onze aanpak vind ik het citaat van één van de jongeren. Die zei, toen we nog nauwelijks begonnen waren: ‘Ik moet stoppen met cliënt zijn en weer mens worden. Ik denk dat ik daar vandaag mee begonnen ben.’ Daarmee raakt hij de kern. Niet meer denken vanuit labels en loketten. Denken vanuit een compleet mens, die vooruit wil. Voor elk van deze drie jongeren hebben we een persoonlijke business case gemaakt, samen met Society Impact. Zo’n micro-MKBA laat zien wat onze manier van werken oplevert en wat er zou zijn gebeurd als we niets hadden gedaan. Om lange verhalen kort te maken: we hebben het leven van deze drie ‘lastige’ jongeren op de rails gekregen. Ze hebben werk of zijn daar naartoe op weg, we bieden perspectief. En dat voor € 5.000 per jongere, waarbij een regulier reïntegratietraject de gemeente € 6.000 kost.
Mijn droom
Nu heb ik, net als die jongeren, ook een droom. Ik zou wensen dat dit ‘niet-reguliere’ traject ook regulier wordt. Dat we onze mogelijkheden vergroten, als gemeente. We hebben daarbij zeker ook de support van partijen buiten de gemeente nodig: werkgevers, onderwijs, verzekeraars, woningbouwcorporaties. We hebben allemaal een gedeeld belang om van een geheel andere kant naar deze mensen te kijken. Het begin is er. We hebben van de eerste drie jongeren een Plan de Champagne, de Micro-MKBA en we hebben de jongeren voorbereid om zijn of haar sterke punten te pitchen voor potentiële sociale investeerders. Die pitches staan gepland voor november.
In de gemeente Eindhoven is het bestuur enthousiast, door het geloof in de praktische, iteratieve aanpak die wij hebben gekozen, maar nu is het zaak dat de gemeente Eindhoven durft ‘door te pakken’. De gemeente Tilburg is ook met dit onderwerp aan de slag gegaan en daar is er juist voor gekozen om eerst die bestuurlijke route helemaal te doorlopen en op elk niveau een ‘go’ te krijgen. Het is een onderdeel van ons gezamenlijke leerproces om te zien of dat tot nog meer en snellere resultaten leidt. Want voor de jongeren die we al helpen en de ouderen die we nog willen helpen, tikt de tijd verder. Dus iedereen die ons wil helpen deze challenge verder op te pakken: wees welkom en neem contact op.